کلیشه چاپ چه زمانی و به چه دلیلی اختراع شد؟ نقش این کلیشه در صنعت چاپ چیست؟ بهترین کلیشه چاپ برای کارتن و مقوا کدام است؟ انواع کلیشه کدامند و هر کدام چه کاربرد‌هایی دارند؟ چسب پایه کلیشه چیست؟ آیا کلیشه و زینک تفاوتی با یکدیگر دارند؟ روش چاپ با کلیشه چگونه است؟ اگر تازه وارد صنعت چاپ و بسته بندی شده اید یا به دنبال اطلاعات بیشتری در مورد قدیمی ترین ابزار صنعت چاپ که وجودش پیش از هر عملیات چاپی ضروری است، میگردید، این مقاله برای شما تدارک دیده شده است.
کلیشه چاپ؛ از فلز تا ژلاتین
کلیشه چاپ یا شابلون انعطاف پذیر در اواخر قرن هجدهم با بالا رفتن محبوبیت کتاب‌های چاپی و تقاضا برای افزایش سرعت در چاپ آنها با خروجی بیشتر و بهتر توسط ویلیام گد، مخترع اسکاتلندی ابداع شد. شکل ظاهری این کلیشه شبیه به یک صفحه با جنس ژلاتین یا پلاستیک است که بخش‌های توری مانند آن دارای حفره و سوراخ های بسیار ریز می‌باشد. نقش فرو رفتگی های ریز تعبیه شده روی کلیشه، انتقال رنگ بر روی صفحه مد نظری مانند کارتن، نایلون، پارچه و …. است.
این کلیشه در گذشته از جنس فلز و نیازمند هزینه بیشتری بود، اما با پیشرفت دنیا، ابزار‌های قدیمی حتی کلیشه‌ی چاپ نیز مدرن‌تر گردید و انواع مختلفی از آن، وارد صنعت چاپ شد. اعم از:
کلیشه غلطکی
بیشتر کلیشه‌های غلطکی از جنس ژلاتین و برای چاپ بر روی سطوح صاف مانند پلاستیک، مقوا، کاغذ و غیره مورد استفاده قرار میگیرند.
کلیشه ژلاتینی
همانطور که از نام این کلیشه مشخص است، جنس آن از ژلاتین نرم است که برای امور چاپی ( تیراژ کم) در نظر گرفته میشود.
کلیشه داغی یا تامپو
بعد از داغ شدن این کلیشه و سپس با فشار دادن‌اش بر سطح مورد نظر، عمل چاپ صورت میگیرد. از این کلیشه بیشتر برای چاپ روی چوب و چرم استفاده میشود.
کلیشه شابلونی
کلیشه های شابلونی، در واقع شابلون‌های توری هستند که فقط روی قسمت هایی که قرار است عملیات چاپ انجام شود، رنگ و جوهر را پخش میکنند، بقیه قسمت‌ها پر شده و این قابلیت را ندارند. این کلیشه‌ها به دلیل اینکه ضخامت بالایی ندارند، در صنعت چاپ زیاد مورد استفاده قرار نمی‌گیرند.
مرتبط بخوانید: خدمات پس از چاپ یا پوشش چاپی را بیاموزید
روش چاپ کلیشه
ساخت کلیشه مهم‌ترین اما آخرین مرحله‌ای است که پیش از شروع عملیات چاپ صورت می گیرد. بعد از طراحی کلیشه چاپ در رایانه طراح و حضور 100 درصدی مشتری، طرح مورد نظر بر روی کاغذ کالک پرینت و سپس کاغذ پرینت شده را با ژلاتین (ورقه‌ای یا مایع) درون یک میز نور یو وی مخصوص ساخت کلیشه قرار میدهند تا بعد از تابانده شدن نور (لیزر)، طرح بر روی ژلاتین برجسته شود.
در مرحله بعدی، کلیشه را روی سیلندر با چسب دو رو از یک طرف به سیلندر و از سمت دیگر به تلق کلیشه می چسابنند و سپس با حرکت آن، کلیشه وارد سینی حاوی جوهر یا رنگ میشود و بعد از آغشته شدنش با حرکت بعدی سیلندر رنگ‌های مد نظر مشتری روی سطوحی مانند: کارتن، پارچه، پلاستیک نایلون و غیره اعمال می‌شوند. اصلی ترین کاربرد کلیشه‌های ژلاتینی چاپ انواع بسته بندی مواد غذایی، مجله، روزنامه، لباس و هر نوع چاپ دیگری می‌باشد.
بهترین کلیشه چاپ برای کارتن و مقوا
کلمه کلیشه را ممکن است در برخورد با فیلم یا رمانی ضعیف بارها شنیده باشید، این اصطلاح از صنعت چاپ گرفته شده و در این صنعت به معنای کپی دقیق از اصل است، یعنی محتوای مورد نظر عیناً در همه‌ی سطوح چاپ میشود. از آنجایی که دقت در چاپ تاثیر بسیار زیادی در برندینگ و ورود یک کسب و کار به بازار هدف دارد، بنابراین این کلیشه در صنعت بسته بندی جایگاه ویژه‌ای دارد.
برای تولید کارتن و مقوا، بهترین کلیشه چاپ از جنس ژلاتین و با ضخامت 5 میلیمتر است که میتوان با استفاده از آن جعبه های بسته بندی مختلفی را با چاپ‌های معروفی مانند چاپ سیلک و چاپ فلکسو ساخت. قیمت ساخت یک کلیشه‌ی ژلاتینی برای صنعت بسته بندی بسته به نوع و ضخامت ژلاتین و نوع طرح متفاوت است.
خارج از بحث چاپ، مطمئنن شنیده اید در بین صحبت های دوستانتان وقتی موضوعی مطرح میشود اشخاصی در جواب میگویند این حرفها کلیشه ای شده، این یک اصطلاح است و برگرفته از زیاده گویی و یا صحبت های تکراری لقب میگیرد.
مزایای استفاده از کلیشه در صنعت چاپ
- سرعت کلیشه چاپ بسیار بالا و وضوح رنگ مد نظر فوق العاده است.
- ساخت کلیشه، برخلاف گذشته مقرون به صرفه تر شده است.
- طرح مد نظرتان با کلیشه ژلاتینی چاپ، روی هر سطحی، حتی اگر میلیون‌ها بار نیز چاپ شود، هیچ تفاوتی با بار اول ندارد.
- با کلیشه ژلاتینی میتوانید با خیال راحت رنگ مد نظر خود را انتخاب و منتظر نتیجه با کیفیت آن روی سطح مورد نظرتان باشید. درحالی که چاپ با ابزار‌های دیگر علاوه بر اینکه باید چندین بار عملیات چاپ را با آنها روی سطح مورد نظر انجام داد تا طرح مورد نظر به خوبی ایجاد شود، ممکن است در این هنگام جوهر پخش شده و نتیجه نهایی خوب نباشد.
- جور هایی که روی کلیشه استفاده می‌شوند، برپایه آب اند و هیچ گونه ماده سمی و مضری ندارند. در نتیجه به محیط زیست و انسان آسیبی نمی‌رسانند. این روش بهترین راه حل برای آن دسته کسب و کار‌هایی است که به محیط زیست اهمیت میدهند و به دنبال راه حلی میگردند که جعبه مد نظرشان سازگار با محیط زیست تولید شود.
تفاوت کلیشه چاپ و زینک چاپ چیست
در پاراگراف قبلی، با تمام مزایای کلیشه چاپ آشنا شده‌اید، در اینجا میخواهیم در مورد تفاوت های آن با فیلم و زینک یا پلیت چاپ صحبت کنیم.
- از کلیشه در چاپ فلکسو اما از زینک در چاپ افست استفاده میشود.
- کلیشه از جنس ژلاتین و پلاستیک و مقرون به صرفه تر است اما زینک از جنس فلز غیر قابل انعطاف و گران تر می‌باشد.
- از کلیشه میتوان برای چاپ بر روی سطوح ناهموار نیز کمک گرفت، اما زینک چاپ فقط برای سطوح هموار، قابل استفاده است.
- کلیشه ممکن است پس از انجام چند عملیات چاپ تخریب و نیاز به تعویض داشته باشد، اما زینک میتواند برای تعداد نا محدودی از چاپ‌ها مورد استفاده قرار بگیرد.
جمع بندی
در این نوشتار سعی کردیم تا نگاهی اجمالی به چیستی کلیشه چاپ، روش کار آن و مزایایش در صنایع کارتن سازی ، جعبه سازی ، چاپ و بسته بندی بیاندازیم. تقریبا هر امکان چاپی غیر از چاپ هایی که لیزری هستند، نیاز به وجود کلیشه در عملیات چاپ خود را دارند.
این کلیشه چاپ سیلک هم می‌تونه باشه یا فقط برای فکسو هستش؟
سلام اکبری عزیز، برای هر دو تکنیک چاپ قابل استفاده است.